Ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα των παιδιών και των εφήβων, δικαίωμα στην αυτενέργεια και την αυτοδιάθεση. Κατά τον ελεύθερο χρόνο τα παιδιά ξεδιπλώνουν τη δημιουργικότητά τους, αποκτούν πολύτιμες δεξιότητες, εξελίσσονται, κοινωνικοποιούνται. Καθώς έχει άρρηκτη σχέση με την ψυχική υγεία, βοηθά το παιδί να αναπτυχθεί όχι μόνο στο γνωστικό ή/και το βιοσωματικό τομέα, αλλά και τον κοινωνικό και συναισθηματικό.
Οι δραστηριότητες με τις οποίες τα παιδιά αξιοποιούν το χρόνο τους, εκτός των ωρών του σχολείου συνήθως αποκαλούνται «εξωσχολικές» και καλύπτουν τομείς, όπως: άθλησης και εξάσκησης σωματικών/ κινητικών δεξιοτήτων (αθλήματα, χορός, μπαλέτο), μουσικής (εκμάθηση μουσικού οργάνου), ξένων γλωσσών, καλλιτεχνικών (ζωγραφική, εικαστικά, θέατρο κ.ά.) και ένταξης σε ομάδες (θεατρικό παιγνίδι, χορωδία, σκάκι, πρόσκοποι κλπ.).